شهرستان اراک یکی از کلانشهرهای ایران و از بزرگترین شهرهای مرکز ایران و مرکز استان مرکزی است. از سده دوم اسلامی ناحیه میان همدان، ری و اصفهان عراق نامیده شد که بعدها برای تمایز با عراق عرب آن را عراق عجم نامیدند. عراق معرب اراک است. اراک نسبت به بسیاری از شهرهای ایران، شهر جوانی محسوب میشود. این شهر در دوران قاجار بنیان گذاشته شده و کمی بیش از دو قرن قدمت دارد. نام شهر که ابتدا قلعهای نظامی در کنار روستای کرهرود بود قلعه سلطانآباد، بعد سلطانآباد عراق و در سال ۱۳۱۶خورشیدی به اراک تغییر نام داد. بانی شهر اراک یوسفخان گرجی معروف به سپهدار بود که شهر را در طول چند سال و با هزینه ۲۰۰٬۰۰۰تومان ساخت. در شهر جدید تمامی تأسیسات شهری از قبیل قنات، حمام، آبانبار، مسجد، مدرسه، سقاخانه، بازار و ارگ حکومتی ساخته شد. با رونقگیری اقتصاد شهر و عبور راهآهن سراسری از شهر، مهاجرت به شهر افزایش یافت.
شهر اراک دارای زمستانهای سرد و مرطوب و تابستانهای گرم و خشک است و کوههای اطراف شهر، تالاب میقان و دشت فراهان بر آب و هوای آن تأثیر میگذارند. شهر در میان پایکوههای داخلی رشتهکوه زاگرس قرار دارد و از جمله شهرهای امن از نظر لرزهخیزی است که احتمال وقوع زلزله بالای ۵ریشتر در آن بسیار ضعیف است.
اراک یکی از شهرهای صنعتی ایران است که از لحاظ گوناگونی محصولات صنعتی، نخستین، از لحاظ وجود صنایع مادر، دومین و به طور کلی چهارمین قطب صنعتی کشور محسوب میشود. این شهر به واسطه وجود صنایع مادر، تولید ۸۰٪تجهیزات انرژی کشور، وجود بزرگترین کارخانه تولیدکننده آلومینیوم کشور و وجود بزرگترین معدن سدیم سولفات کشور، بهعنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته شدهاست.
نام | سال تأسیس | رده فعالیت | محصولات تولیدی |
ماشینسازی اراک | ۱۳۴۷ | تجهیزات صنایع سنگین | تجهیزات پتروشیمی و پالایشگاهی، صنایع نفت و گاز، ترابری، سیمان و معدن |
آلومینیومسازی ایران (ایرالکو) | ۱۳۴۸ | فلزات | تولید آلومینیوم و شمش آلومینیومی |
کمباینسازی ایران | ۱۳۴۸ | ماشینهای کشاورزی | تولید کمباین غلات و بستهبند علوفه |
هپکو | ۱۳۵۱ | ماشینآلات | مونتاژ ماشینآلات راهسازی، معدنی و کشاورزی |
آذرآب | ۱۳۵۳ | تجهیزات صنایع سنگین | تجهیزات صنایع نیروگاهی و... |
آونگان | ۱۳۵۳ | نیرو |
دکل انتقال نیرو |
واگن پارس | ۱۳۵۴ | ترابری ریلی | واگن و لکوموتیو |
املاح معدنی ایران | ۱۳۷۹ | معدن | تولید سولفات سدیم |
شرکت لجور | ۱۳۷۳ | ماشینآلات | تولید بالابرهای هیدرولیکی و جرثقیلهای پشت کامیونی |
فاصله شهر اراک با برخی از مناطق پر رفتوآمد
شهر مقصد | فاصله(KM) | زمان تقریبی سفر |
تهران | ۲۹۳ | ۳:۳۰ساعت |
قم | ۱۳۴ | ۱:۳۰ساعت |
خرمآباد | ۲۰۶ | ۳ساعت |
اهواز | ۵۸۱ | ۷ساعت |
اصفهان | ۲۸۸ | ۴ساعت |
کرمانشاه | ۳۶۵ | ۴ساعت |
سنندج | ۳۴۰ | ۶ساعت |
شیراز | ۷۷۳ | ۱۰ساعت |
همدان | ۱۷۶ | ۲ساعت |
فرودگاه
اراک دارای یک فرودگاه بینالمللی میباشد. تا قبل از اجرا شدن پروژه تطویل باند، این فرودگاه تنها ویژه پروازهای داخلی و هواپیماهای متوسط و ترابری و نظامی بود و امکان نشستن هواپیماهای پهن پیکر در آن وجود نداشت. در سال ۱۳۹۲خورشیدی با اجرای کامل طرح توسعه فرودگاه اراک در بخش تطویل، توسعه و مقاومسازی باند، امکان پذیرش هواپیما تا رده ایرباس در فرودگاه اراک فراهم شد.
راهآهن
اراک از دیرباز در مسیر راهآهن سراسری شمال به جنوب ایران قرار داشته و راهآهن نقش مهمی را در رونق همهجانبه شهر اراک داشتهاست. محدوده حفاظتی اداره کل راهآهن اراک از ایستگاه ساقه در استان قم شروع شده و از یک سو تا ایستگاه مومنآباد در استان لرستان و از سوی دیگر تا ایستگاه ملایر در استان همدان را تحت پوشش خود قرار دادهاست.
پروژه ساخت راهآهن غرب کشور نیز از اراک شروع شد که شهرهای نهاوند و ملایر از استان همدان را به شبکه ریلی متصل میکند. ادامه این مسیر ریلی در استان کرمانشاه از شهرهای صحنه، کرمانشاه و اسلامآباد غرب عبور کرده و در مرز خسروی به کشور عراق وصل میشود. راهآهن اراک - ملایر به طول ۹۰کیلومتر و هزینهای بالغ بر یک هزار و ۲۵۰میلیارد ریال در مهر سال ۱۳۹۰خورشیدی افتتاح شد که بخشی از پروژه راهآهن غرب کشور به شمار میرود. همچنین راهآهن اراک - اصفهان از پروژههای دیگری است که عملیات مطالعه و احداث آن آغاز شدهاست.احداث قطار محلی اراک - مهاجران که در شورای مسکن استان مرکزی در فروردین سال ۱۳۹۰خورشیدی تصویب گردید، از جمله مصوبات بخش ترابری ریلی اراک بودهاست.
پایانه مسافربری
اراک دارای سه پایانه مسافربری دروناستانی و بروناستانی است:
پایانه مرکزی: که در مجاورت هتل ۵ستاره امیرکبیر قرار دارد.
پایانه فراهان: که واقع در شمال شهر و در مجاورت میدان امیرکبیر است.
پایانه غدیر: که واقع در جنوب غربی شهر و در مجاورت میدان بسیج است.
اراک با چهار شهر جهان خواهرخوانده است:
سال (میلادی) | کشور | شهر خواهرخوانده |
۲۰۰۷ | صربستان | نووی ساد |
۲۰۰۸ | قزاقستان | قراغندی |
۲۰۱۱ | گرجستان | تفلیس |
۲۰۱۳ | گرجستان | باتومی |