تصویب نامه شماره : 26986/44458

مورخ : 8/2/1389

هیات وزیران

بسمه تعالي

با صلوات بر محمد و آل محمد

وزارت امور اقتصادي و دارايي - وزارت كشور

معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي رييس جمهور

هيئت وزيران در جلسه مورخ 29/1/1389 بنا به پيشنهاد شماره 193412/21-24836 مورخ 15/1/1389 وزارت امور اقتصادي و دارايي و به استناد اصل يكصد و سي و هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران موافقت نمود :

((آیین نامه تشکیل مرکز خدمات سرمایه گذاری استان ))

1- اصطلاحات و واژه هاي زير در معاني مشروح مربوط به كار مي روند :
الف - سازمان: سازمان سرمايه گذاري و كمكهاي اقتصادي و فني ايران

ب - مركز: مركز خدمات سرمايه گذاري استان

ج - رييس مركز : استاندار

د - نايب رييس مركز : رييس سازمان امور اقتصادي و دارايي استان كه در عين حال مسئوليت امور اداري و اجرايي مركز را بر عهده دارد .

2- به منظور حمايت ، تسهيل و تسريع در سرمايه گذاري در استانهاي كشور ، مركز خدمات سرمايه گذاري استان در راستاي اهداف مندرج در قانون تشويق و حمايت سرمايه گذاري خارجي - مصوب 1380- و اعمال نمايندگي سازمان در سطح استانها تشكيل مي شود .

3- مركز ، كانون مراجعه متقاضيان سرمايه گذاري خارجي در سطح استان مي باشد و ضمن انجام امور تفويضي از سوي سازمان و اعمال اختيارات مربوط ، مرجع هماهنگي استان با سازمان خواهد بود .

4- خدمات قابل ارايه در مركز به سرمايه گذاران خارجي به شرح زير است :

الف - قبل از اخذ مجوز سرمايه گذاري خارجي

1- اطلاع رساني و ارايه مشورتهاي لازم به سرمايه گذاران در ارتباط با امور مربوط به پذيرش و حمايت از سرمايه گذاري خارجي .
2- انجام هماهنگي و پشتيباني لازم در امور مربوط به اخذ مجوزهاي مورد نياز سرمايه گذاران از جمله اعلاميه تاسيس ، مجوز سازمان حفاظت محيط زيست ، پروانه هاي انشعاب مربوط به آب ، برق ، گاز و تلفن ، پروانه اكتشاف و استخراج معادن و غيره از دستگاههاي ذي ربط پيش از صدور مجوز سرمايه گذاري خارجي .
3- انجام هماهنگيها و پيگيريهای لازم با واحدهاي اجرايي دستگاههاي مرتبط با درخواستهاي سرمايه گذاري خارجي .
4- پذيرش متقاضيان سرمايه گذاري در استان و پيگيري امور مربوط به سرمايه گذاريها از طريق دستگاههای اجرايي ذي ربط .
5- دريافت درخواست سرمايه گذاران خارجي به همراه ساير مدارك مورد نياز و هماهنگي با سازمان به منظور صدور مجوز سرمايه گذاران.
ب - پس از اخذ مجوز سرمايه گذاري خارجي

1- انجام هماهنگيهاي لازم در امور مربوط به سرمايه گذاريهاي خارجي در مراحل پس ازصدور مجوز سرمايه گذاري خارجي شامل ثبت شركت مشترك ، ثبت سفارش براي ورود ماشين آلات و تجهيزات ، امور مربوط به ورود و خروج سرمايه ، مسايل گمركي و مالياتي و غيره .

2- پيگيري اقدامات پس از صدور مجوز سرمايه گذاري خارجي از جمله مسايل اداري و ورود سرمايه هاي خارجي .

3- پيگيري مشكلات اداري متقاضيان سرمايه گذاري با ساير دستگاههاي اجرايي .

4- ايجاد هماهنگي بين دستگاهها در جهت رفع مشكلات و موانع مربوط به سرمايه گذاري به منظور رفع مشكلات توسط استاندار و بهره گيري از حمايتهاي استاندار در جهت رفع مشكلات موجود .

5- انجام امور محول شده مربوط به نظارت و راهبري طرحهاي سرمايه گذاري از طرف سازمان .

ج - امور اجرايي و محتوايي

1- شناسايي و گردآوري فرصتهاي سرمايه گذاري استان مطابق نمونه ارايه شده توسط سازمان .

2- تهيه كتابچه راهنماي سرمايه گذاري استان شامل گردش كار سرمايه گذاري ، ذكر مسئولان دستگاههاي مرتبط به همراه شماره تماس و مشخصات ارتباطي دستگاههاي صادر كننده مجوز .

3- برگزاري كارگاههاي آموزشي به منظور آشنايي فعالان اقتصادي ، مسئولان و كارشناسان دستگاههاي اجرايي استان با موضوع سرمايه گذاري و روشهاي تأمين مالي بين المللي و مسايل مرتبط .

4- معرفي استان و توانمنديهاي اقتصادي آن با به كارگيري ابزارهاي تبليغاتي و اطلاع رساني .

5- حمايت و ترويج افكار و انديشه سرمايه گذاري ، فرهنگ سازي و مساعد نمودن فضاي سرمايه گذاري در بين اقشار مختلف جامعه جهت تبيين اهميت و جايگاه سرمايه گذاري .

6 - دستگاههاي متناظر استاني مندرج در ماده (17) آيين نامه اجرايي قانون تشويق و حمايت سرمايه گذاري خارجي موضوع تصويب نامه شماره 33556/ت27032هـ مورخ 23/7/1381، موظفند با مركز همكاري نموده و افراد واجد صلاحيت را جهت هماهنگي و همكاري با مركز به عنوان نمايندگان تام الاختيار به مركز معرفي نمايند . افراد معرفي شده مسئوليت پيگيري و انجام امور محول شده توسط مركز را در حوزه دستگاه اجرايي خود دارند .

تبصره 1- دستگاههاي اجرايي موظفندضمن معرفي نمايندگان تام الاختيار به واحدهاي تابع خود، اختيارات لازم را جهت پیگيري مسايل وامور سرمايه گذاري در حوزه دستگاه اجرايي خود به آنان تفويض نمايند .

تبصره 2- مسئوليت اجرايي ، پاسخگويي و پيگيري موضوعات بخشي دستگاههاي اجرايي برعهده نمايندگان تام الاختيار يا بالاترين مقام دستگاه اجرايي ذي ربط مي باشد .

تبصره 3- ساير دستگاهها و تشكلهاي دولتي و غير دولتي استان نيز حسب تشخيص استاندار ، نماينده صلاحيت دار خود را به عنوان رابط به مركز معرفي خواهند نمود .

تبصره 4- مديران دستگاههاي اجرايي استان موظفند پذيرش هيئتهاي اقتصادي خارجي و اعزام هيئتهاي اقتصادي استان به خارج را كه با هدف جذب سرمايه گذاري خارجی صورت می پذيرد با مركز هماهنگ نمايند. مركز موظف است سازمان را از پذيرش هيئتهاي اقتصادي خارجي و اعزام هيئتهاي اقتصادي استان به خارج كه با هدف ياد شده صورت مي پذيرد ، مطلع نمايد .

تبصره 5 - پرداخت هر گونه حقوق و مزايا، حق ماموريت و فوق العاده هاي نمايندگان تام الاختيار دستگاههاي اجرايي مستقر در مركز بر عهده دستگاه اجرايي ذي ربط بوده و مركز موظف است گزارش كاركرد ماهانه نمايندگان مذكور را به دستگاه اجرايي ارايه نمايد .

تبصره 6 - تلاش و عملكرد دستگاههاي مختلف و مرتبط استان در زمينه تسهيل و حمايت از سرمايه گذاري و نقش دستگاه مذكور دربهبود فضاي كسب و كار ارزيابي و به عنوان يك شاخص اصلي در ارزيابي عملكرد دستگاهها لحاظ خواهد گرديد .

6- نمايندگان تام الاختيار علاوه بر حضوردر جلساتي كه به درخواست مركز برگزار مي شود ، حسب نياز و متناسب با حجم متقاضيان سرمايه گذاري خارجي و مراجعه سرمايه گذاران با اعلام رييس مركز در محل مركز مستقر مي شوند و در كوتاهترين زمان ممكن نسبت به اخذ مجوزهاي لازم و رفع موانع و مشكلات اقدام و نتيجه اقدامات خود را به رييس مركز گزارش مي نمايند.
7- مركز موظف است گزارش عملكرد خود را هر سه ماه يك بار به سازمان ارايه و سازمان موظف است گزارشهاي عملكرد سالانه را منتشر كند .
8- سازمان موظف است نسبت به آشنا سازي اعضاي مركز و ساير دستگاههاي اجرايي استان با مسايل سرمايه گذاري خارجي و تقويت توان كارشناسي مركز با تدارك و ارايه كمكهاي آموزشي و فني در قالب جزوه هاي كمك آموزشي و برگزاري كارگاههاي آموزشي ،
دوره هاي تخصصي ، بازديدهاي برون مرزي و برنامه هاي مشابه اقدام خواهد نمود .
9- سازمان موظف است در راستاي افزايش اختيارات مراكز در استانها ، امور قابل واگذاري را به وزير امور اقتصادي و دارايي براي تفويض به مراكز استاني پيشنهاد كند. اين امور شامل صدور مجوزهاي پذيرش سرمايه گذاري خارجي با رعايت مقررات مذكور نيز مي شود .
10- به منظور تامين منابع مالي مورد نياز جهت انجام هر چه بهتر وظايف محول شده به مركز و تهيه مدارك ، مستندات و طراحي فرصتهاي سرمايه گذاري استان ، معرفي و بازاريابي ظرفيتهاي استان و نظارت بر حسن اجراي طرحهاي سرمايه گذاري استانها ، معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي رييس جمهور موظف است يك در هزار سر جمع اعتبارات هزينه اي دستگاههاي استاني را به منظور پشتيباني از جذب سرمايه گذاري خارجي اختصاص دهد تا با نظر سازمان متناسب با عملكرد مراكز استاني به آنها پرداخت شود . اعتبارات مذكور خارج از شمول قانون محاسبات عمومي كشور است .
11- سازمانهاي امور اقتصادي و دارايي و استانداريها بايد ترتيبي اتخاذ نمايند تا محل استقرار مركز به گونه اي انتخاب گردد تا مراجعه سرمايه گذاران به راحتي صورت گيرد . اين مراكز باید علاوه بر امكانات نرم افزاري شامل تجهيزات رايانه اي ، اينترنت و ساير تجهيزات مورد نياز ، داراي فضاي كافي جهت استقرار نمايندگان تام الاختيار دستگاهها باشند .
12- تصويب نامه شماره 207349/ت39246هـ مورخ 20/12/1386 و رديف (16) جزء (6) بند «ب» ماده (21) و تبصره هاي 1،2و3 ماده (21) تصويب نامه شماره 89224/ت35365ك مورخ 3/6/1387 موضوع آيين نامه شوراي برنامه ريزي و توسعه و كارگروههاي تخصصي لغو مي گردد .

مناطق حفاظت شده
منطقه سربند
منطقه سربند بيشتر تپه ماهور است و يكي از شكارگاه هاي خوب استان است . ارتفاعات آن عبارتند از : دواريجان ، گونه ، چوبدر عليا ، چوبدر سفلي ، دو آب ، با زمستان سرد و تابستان معتدل از بهترين شكارگاه هاي قوچ و ميش بويژه كبك است . دره ماليمر و باغ سماق لو از مناطق بسيار زيباي استان بوده و داراي دره هاي سرسبز و چشمه هاي فراوان است . شكار آنجا قوچ ، ميش و كبك و تيهو مي باشد . از چشمه هاي معروف آن سيب در است.

منطقه غربي اراك شامل كوه هاي چـرّا و وفس
اين كوهستان ها با پوشش گياهي بين 25 تا 60 درصد و آب فراوان از شكارگاه هاي خوب استان است . شكارگاه هاي معروف آن عبارتند از : كوه كوچك زار ، كوه خشكه ، كوه لجور ، از شكارگاه هاي مهم آن : كوه وحش ، شكار آنجا عبارتند از : قوچ و ميش _ آهو و گرگ _ روباه و خرگوش و از پرندگان كبك و تيهو و با قرقره و فاخته است.

منطقه حفاظت شده هفتاد قله
كوهستان هاي مشهور به هفتاد قله به مساحت 82125 هكتار بين شهرهاي اراك و محلات و خمين واقع شده است . با توجه به ويژگي زيستگاهي و ارزش هاي مربوط به حيات وحش ، اين منطقه به عنوان نمونه اي بارز از يك اكوسيستم كوهستاني به شمار مي رود . ارزشهاي زيستگاهي كوه هاي اين منطقه باعث شده است كه از زمان هاي قديم يكي از بهترين شكارگاه هاي كشور محسوب مي شود . در يكي از دره هاي بسيار زيباي هفتاد قله بنام دره چكاب كه اين نام به خاطر چشمه اي به همين اسم است سنگ نبشته اي موجود است كه مي رساند اين منطقه از قديم شكارگاهي معروف بوده است.
از شكارهاي بزرگ اين مناطق مي توان به : قوچ و ميش ، كل و بز ، آهو و پلنگ ، گراز كه اين نوع شكارها بيشتر در كوهستان ها بسر مي برند اشاره كرد . شكار كوچك پرندگان از قبيل : غاز خاكستري ، اردك ، لك لك سفيد ، بلدرچين ، هوبره ، فاخته ، قمري ، كبوتر چاهي ، كبوتر كوهي ، عقاب طلايي ، كركس مصري ، هما و دال اشاره كرد .

چشمه ها و تالاب ها
تالاب هفته عمارت
اين تالاب در بخش كزاز ، كنار روستاي عمارت و نزديك روستاي هفته از توابع سربند است . اين درياچه يا چشمه بسيار بزرگ در ثبيت آب رودخانه چرّا جنبه حياتي داشته و گذشته از زيبايي هاي چشمگير طبيعي آن از جنبه هاي زيست محيطي و توريسم داراي اهميت فراوان است . اين تالاب يكي از زيستگاه هاي خوب پرندگان ( چه مهاجر و چه بومي ) از قبيل اردك و غاز بوده كه در حفظ اكوسيستم جانوري و گياهي نقش مهمي را دارا است . تالاب هفته عمارت گذشته از تأثير فوق در تعديل درجه حرارت و رطوبت منطقه موثر است.

آب معدني چشمه گراو
چشمه فوق به فاصله 5 كيلومتري شهرستان تفرش بين دو روستاي گبوران و طراران واقع گرديده است و دسترسي به ان آسان است . آب اين چشمه ، معدني و داراي خواص درماني است . گراو متشكل از چند قسمت در سطح زمين است كه از آنجا به حالت جوشش از سطح زمين خارجشده و در يك قسمت نيز آب همراه گازكربنيك فراوان از منفذي خارج مي شود . آثار بجا مانده در اطراف چشمه يك چهار ديواري را نشان مي دهد كه بطور گسترده به عنوان حمام زنانه از آن استفاده مي شده است . آب گراو تفرش ، آب معدني بي كربناته مخلوط است كه به نسبت تقريباً مساوي يون هاي سديم و كلسيم در آن يافت مي شود . استحمام در اين آب اثر تسكيني داشته همچنين باعث باز و بسته شدن عروق مي گردد.

چشمه چپقلي
در 28 كيلومتري جنوب غربي اراك و در بالا دست روستاي رباط ميل بر سينه با صلابت رشته كوه سفيد خاني ، گردشگاه مصفاي چپقلي واقع است . كه خواص درماني چشمه آب معدني آن زبانزد خاص و عام است . آب معدني چپقلي از رديف آب هاي بي كربنات كليسم دار است و منيزيم آهن دار فاقد هرگونه آلودگي ميكروبي است و از نوع آب هاي سرد و سبك است كه آشاميدن آن اثرات درماني شگرفي در بدن دارد . اين چشمه دائمي با كيفيت مطلوب 8 دهم ليتر در ثانيه آب دهي دارد و تأثير آن در دفع سنگ كليه و مثانه در بين عموم زبان زد است.

چشمه كيخسرو ، سراب حك ( چشمه بلاغ )
اين سرا يا چشمه بزرگ در دشت كزاز و در دامنه كوه راسوند قرار دارد . به علت سرسبزي و زيبايي طبيعت قابليت آن را دارد كه از مراكز مهم جذب توريسم و جهانگردي و ايرانگردي باشد. آب و هواي بسيار دلچسب و پاكيزگي و سبكي هواي اين منطقه نيز بسيار قابل توجه مي باشد.

چشمه هاي آب گرم محلات
چشمه هاي آب گرم محلات به فاصله 15 كيلومتري شمال شرقي محلات قرار دارد . اين چشمه هاي آب گرم معدني در سمت شرقي كوه خورزن در نزديكي روستاي نينه از دهستان خورهه قرار گرفته است . استفاده از چشمه هاي آب گرم معدني محلات سابقه باستاني داشته و مي توان تاريخ استفاده از آن را با آثار باستاني خورهه در يك جهت پنداشت . از دوران باستان تاكنون از آب گرم محلات به خاطر خواص درماني آن استفاده مي كرده اند . آب اين چشمه ها از تركيب ، آبهاي سولفاته كلسيك و از ته آبهاي ، هيپبر ترمال بوده كه در درمان بيماري هاي نقرس و هم چنين بيماري هاي كبدي ، صفراوي و كليوي و دستگاه گوارش مؤثر است . سالهاست كه مردم ايران بويژه استان مركزي و شهرهاي قم و كاشان و اصفهان براي درمان و تفريح و گردش به محلات و آبگرم روي مي آورند . فصول استفاده از چشمه هاي آب گرم محلات بهار و تابستان است به ويژه دو ماهه مرداد و شهريور مي باشد.

چشمه هاي معدني
چشمه هاي دايمي فراواني در استان وجود دارد كه به مناسبت فراواني آب و سرسبزي و زيبايي طبيعي و آساني دسترسي به آنها از جاذبه هاي طبيعي بسيار مهم بشمار مي روند و مي توان محل گذران ايام فراغت و تفرجگاه اهالي استان و ايرانگردان باشد . مهمترين آنها عبارتند از : سرچشمه محلات ، چشمه پنجه علي ، سرآب اسكان ، سرآب حك ( سراب بولاغ ) ، سراب عباس آباد شازند ، چشمه انجدان ، چشمه بالقلو در ساوه ، كه تنها در سرچشمه محلات و پارك كنار آن ، تسهيلات و امكانات جهانگردي ايجاد شده است . در دامنه كوه سفيد خاني ، چشمه چينچلي ، با آب معدني و گوارا مي تواند از جاذبه هاي خود طبيعي به حساب مي آيد.

بناهاي تاريخي
مجموعه تاريخي بازار اراك
مجموعه تاريخي بازار اراك از بناهاي اوليه شهر اراك است كه در زمان فتحعلي شاه قاجار تأسيس گرديده است . در اين مجموعه كليه امكانات رفاهي از قبيل مسجد ، حمام ، مدرسه ، و آب انبار احداث گرديده است . بازار اراك در دو محور شمالي جنوبي و شرقي غربي به طور مستقيم و عمود بر هم در مركز بافت چهار خانه اوليه شهر قرار دارد . در چهار طرف بازار چهار دروازه بوده كه همگي در طول زمان و گسترش شهر از بين رفته اند.
معماري و طراحي بازار اراك همچنان به عنوان يكي از روش هاي مطرح معماري كه بصورت چارخانه و موازي بوده مورد توجه است چنانكه در معماري شهرهاي بسيار بزرگ مانند نيويورك در آمريكا از همين نوع طراحي معماري استفاده شده است. ساختار سازه اي گنبدي شكل بازار نيز مقاومت قابل توجهي به بناي آن مي دهد و اين بناي خشن و گلي كه البته بخش هايي از آن با آجر كوره اي ترميم شده را مستحكم تر بناهاي عادي گلي كرده است.

بناي تاريخي حمام چهار فصل اراك
اين بنا مربوط به دوران قاجاريه است و از آثار ارزشمند و بسيار زيباي منطقه محسوب مي شود . اين حمام داراي سه سمت بوده ، حمام مردانه ، زنانه و حمام اقليتهاي مذهبي اين حمام چند متر از سطح خيابان پائين تر است . رخت كن حمام با كاشيهاي زيباي هفت رنگ تزئين شده است . در حال حاضر اين حمام به عنوان گنجينه چهار فصل مورد بازديد علاقه مندان قرار مي گيرد.
وجود آثار باستاني بسيار قديمي از تمدن كهن ايران زمين در اين حمام تاريخي ، بر زيبايي هاي آن مي افزايد. معماري اختصاصي اين حمام و طراحي ساختار آن بگونه اي بوده كه علاوه بر نمايش هنر اصيل معماري ايراني ، توانايي بالاي معماران قديمي از رياضيات را نيز به نمايش مي گذارد.

بناي تاريخي مدرسه سپهدار
اين مدرسه از بناهاي اوليه شهر است كه در دوران فتحعلي شاه قاجار همزمان با شهر سلطان آباد ( اراك ) به وسيله يوسف خان سپهدار ساخته شده است . سبك بنا تا حدودي از سبك مدارس دوره صفويه اقتباس شده ، اما كاشيكاريها ، ويژه دوره قاجاريه است. اين بنا داراي مسجد ، آب انبار و صحني نسبتاً وسيع با حوضي سنگي در وسط آن است.

شهر زير زميني ذلف آباد
در 22 كيلومتري شمال اراك از توابع فراهان آثاري ديده مي شود كه به آن شهر قديمي ذلف آباد مي گويند ، خرابه هاي موجود نشان مي دهد كه در گذشته اين شهر ، آباد و بزرگ بوده است ، ولي در حال حاضر به جزء چند اثر تخريب شده اين منطقه چيزي ملاحظه نمي گردد.

بناي تاريخي پير مراد آباد
در روستاي مرادآباد در 14 كيلومتري شمال شرقي شهر اراك بقعه اي به نام پير مراد آباد وجود دارد . بنابر اعتقاد عامه مردم دستور ساخت اين بقعه را شاپور ذوالكتاف داده است كه بعدها اين بنا از بين مي رود ليكن در دوره سلجوقي بقعه اي مجدد بنا مي گردد.

روستاي انجدان
اين روستا در 37 كيلومتري شرق اراك واقع است بقعه شاه غريب قلندر و بقعه چهل دختران در اين روستا قرار دارد. تاريخ اين بناها مربوط به دوره صفويه است.

امامزاده شاهزاده حسين
اين امامزاده در روستاي نظام آباد در 40 كيلومتري شمال شهر اراك واقع شده است و از بناهاي دوره صفويه محسوب مي شود.

مرقد شاهزاده محمد عابد
اين امامزاده يكي از بناهاي مذهبي و مهم منطقه است كه در 12 كيلومتري شمال شهر اراك و در مجاورت روستاي مشهد ميقان واقع شده است اين امامزاده ، مرقد شاهزاده محمد عابد فرزند امام موسي كاظم و از بناهاي دوره صفويه است.

آتشكده برزوي راهگرد
اين آتشكده تاريخي در روستاي راهگرد در 65 كيلومتري شمال شرقي اراك واقع است و قدمت آن مربوط به دوران ساساني است و نماي آن از آجر و سنگ مي باشد.

امامزاده هفتاد و دو تن ساروق
در روستاي ساروق فراهان واقع در شمال غربي از آن ، بقاع متبركه هفتاد و دو تن موجود است كه از لحاظ مذهبي و تاريخي مورد توجه مردم است اين بنا در قرن ششم هجري ساخته شده است. خود روستا نيز از قدمت بسيار بالا برخوردار بوده و آثار بناهاي قديمي با قدمت بيش از 2000 سال نيز در آن موجود مي باشد.

بناي تاريخي كاروانسرا
اين بنا مربوط به دوران صفويه است كه در مشك آباد و در فاصله 40 كيلومتري شرق اراك ، نزديك روستاي انجدان و امان آباد قرار دارد اين كاروانسراها مربع شكل در مسير اصفهان به غرب ايران ساخته شده است.

امامزاده حوا خاتون
اين امامزاده در روستاي موت آباد در 15 كيلومتري شمال شهر اراك قرار گرفته كه از سه بناي مجزا تشكيل شده است. تاريخ اين امامزاده مربوط به قرن پنجم هجري قمري است.

امامزاده ابراهيم
اين امامزاده در روستاي مشهد الكوبه در 45 كيلومتري شمال شهر اراك واقع شده است و از بناهاي دوره صفويه محسوب مي شود.

رودها و درياچه ها
درياچه هاي مصنوعي
در سطح استان بجز درياچه هاي پشت سرهاي دليجان و ساوه و بند نيمور ، تعدادي درياچه مصنوعي در پشت سرهاي خاكي به وجود آمده كه تمام آنها از جاذبه هاي جنوب ايرانگردي محسوب مي شوند . يكي از اين درياچه ها كه هميشه پر آب است درياچه دربند جمال آباد قره كهريز است . ار اراك تا جمال آباد حدود 30 كيلومتر جاده آسفالته است.
اين درياچه از رود آب هاي كوهستان هاي قره كهريز و كوه شمس آباد و بويژه دو قنات بسيار پر گرديده كه طول آن حدود 2 كيلومتر با عرض يك كيلومتر است . درياچه هميشه پر از آب شيرين بسيار گوارا است . امكان قايق راني داشته و حتي در تابستان مي تواند از تفرجگاه هاي بسيار زيباي استان باشد.

درياچه ميقان
درياچه يا كوير ميقان در شمال شرقي اراك و در دشت فراهان قرار دارد . مساحت آن از حدود 100 تا 110 كيلومتر مربع متغيير است . حدود كوير يا درياچه ميقان در سال هاي مختلف بر حسب بارندگي متغيير است و محيط آن از 16 تا 24 كيلومتر تفاوت مي كند . آب درياچه شور است . محدوده درياچه ميقان از جهت اقليمي داراي زمستان هاي معتدل است ، همين ويژگي سبب مي گردد كه در پائيز و اوايل زمستان زيستگاه پرندگان بويژه پرندگان مهاجر باشد . پرندگان مهاجر از قبيل غاز و اردك و سرسبز در هنگام مهاجرت دسته جمعي از سرزمين هاي سردسيري در مسير مهاجرت خود به جنوب ايارن ، حدود 2 ماه از آبان تا آذر را در محدوده اين درياچه بسر مي برند.

درياچه قاسم آباد
اين درياچه طبيعي و بسيار زيبا در غرب بخش چرّا ، در غرب خنداب و در منطقه كوهستاني بين روستاهاي اوچ تپه ، كرد و خورد 7 توتل و قاسم آباد قرار دارد ، محل درياچه دشت كوچكي است كه اطراف آن را كوه ها احاطه كرده اند . نزولات آسماني آن مناطق در آن جمع شده و به صورت درياچه در آمده است . در سال هاي خشكسالي آب آن كم و گاهي خشك است . اما در سالهايي كه بارندگي زياد است اين درياچه حتي قابل قايق راني است وسعت آن حدود 3 كيلومتر در2 كيلومتر است در فصل پائيز و ابتداي زمستان به علت آب و هواي مناسب ، محل تجمع پرندگان مهاجر است.

رودخانه قمرود
اين رودخانه كه 288 كيلومتر طول دارد حوزه آبريز آن ، كوهستان هاي اطراف خمين و گلپايگان و خوانسار به وسعت 16050 كيلومتر مربع در جنوب شرقي استان مركزي قرار دارد ، كه مسير قابل ملاحظه اي از اين رودخانه در استان مركزي واقع است . شاخه اصلي آن از كوه هاي لرستان ، گلپايگان و خوانسار سرچشمه گرفته و در هر مكان نام ويژه اي دارد . شاخه اصلي به نام دربند يا گلپايگان ، از كوه هاي زاگرس سرچشمه گرفته و شاخه اصلي و پر آب قمرود مي باشد و در جهت شرق به غرب جريان دارد . رودخانه خوانسار از كوه هاي اين شهرستان سرچشمه گرفته ، پس از ورود به دشت گلپايگان به آن مي پيوندد .كه در پائين گلپايگان ، خرقاب ناميده مي شود . اين دو رود به نام خرقاب در 23 كيلومتري شرق خمين در نزديكي گلهاگرد با رودخانه خمين يكي مي شوند.
رودخانه خمين از كوه هاي آشناخور ، سرچشمه گرفته و جهت آن ، جنوب غربي ـ شمال شرقي است . شاخه هاي كوچكتري در خمين از كوه هاي نشهر و پشتكوه و دالايي و بيشه علي و حمزه لو سرچشمه گرفته كه در 2 كيلومتري غرب خمين نزديك روستاي ريحان و ارّه به رود خمين مي پيوندند . رودخانه قمرود پس از گذشتن از نيم ور و كنار محلات و غرب دليجان بسوي قم مي رود و در ناحيه پل دلاك در 20 كيلومتري شمال شرقي قم به قره چاي پيوسته وارد مسيله شده و به كوير نمك مي ريزد . از ديدگاه جاذبه هاي طبيعي گردشگري ، هر چند مسير رودخانه قمرود بويژه پيش از عبور از نيمور محلات به اندازه منطقه سربند و كزاز ، چرّا ، سرسبز و زيبا نيست . اما جاذبه هاي گردشگري و ايرانگردي آن را نبايد ناديده گرفت . بويژه در منطقه خمين و محلات با ايجاد امكانات و تأسيسات به جاذبه هاي گردشگري افزوده مي گردد ، كه مي تواند در كنار جاذبه هاي طبيعي شهر زيباي محلات و پارك و سرچشمه و گلخانه ها و آب گرم معدني ، مجموعه بسيار زيبا و جذابي براي گردشگران به وجود آورد.

رودخانه قره چاي ( زرين رود )
اين رودخانه از دو رود تشكيل مي شود و وسعت حوزه آبريز آن حدود 23921 كيلومتر مربع است . شاخه جنوب آن از كوه هاي سربند و راسوند و تالاب و عمارت و سراب هاي استان ، عباس آباد ، كله و نهرميان سرچشمه مي گيرد . اين شاخه ها در محل پل دو آب به هم پيوسته ، رود واحدي را به نام چرّا ( شرا ) تشكيل مي دهند ، پس از عبور از بخش چرّا با جهت جنوب به شمال با دبي قابل ملاحظه اي به شاخه غربي قره چاي مي پيوندد . شاخه غربي كه از كوه هاي الوند همدان سرچشمه گرفته از بهم پيوستن شش رود كوچك به وجود مي آيد كه در دشت رزن و بهار به نام سيمينه رود ناميده مي شود ، در دشت كبودر آهنگ ، شاخه فرعي زهتران و خميگان از شمال به جنوب جريان يافته كه اين رودخانه در انتهاي بخش چرّا با رودخانه چرّا يكي شده و به طرف ساوه جريان پيدا مي كند ، در ساوه نيز دو رود كوچك به نام هاي سامان و ياتان بهم پيوسته به نام رود مزلقان يا مردقان ( مزدقان ) وارد قره چاي شده پس از گذشتن از دشت ساوه در محل پل دلاك به قمرود پيوسته و به مسيله و به كوير نمك مي ريزد ، طول اين رودخانه حدود 540 كيلومتر است.
اين رودخانه بويژه شاخه هاي آن در سربند و كزاز و بخش چرّا بعلت موقعيت طبيعي ويژه ، مناظر بسيار زيبايي پديد آورده كه از جهت جاذبه هاي توريسم و بهره برداري جهانگردي و ايرنگردي ، واجد اهميت خاص است ، تراكم اين مناظر دلنشين بويژه در منطقه سربند و كزاز كه سرچشمه ها و سرشاخه هاي متعدد رودخانه را در خود جاي داده بسيار جالب توجه است.

غارها
غار قلعه جوق
اين غار در نزديكي روستاي چهرقان از توابع وفس در كوهي به نام قوزي قشلاق واقع شده است . اين غار به وسيله انسان و در دل كوه حفر شده و داراي سه مدخل است . در گذشته نردباني در پاي آن قرار داشت كه رفتن به درون آن را آسان مي نمود ، ليكن امروز آن نردبان از بين رفته است و بدون وسايل كوهنوردي رفتن به درون آن ممكن نيست . برخي معتقدند كه اين غار به منظور دفن مردگان بوده است و در واقع بايد آن را آرامگاه دانست . به عقيده باستانشناسان اين مقبره ها مربوط به دوره مادها بوده است.

غار آسيلي
نزديك روستاي امان آباد و در مغرب انجدان قرار دارد . طول كلي غار 5/73 متر و عرض آن 8 متر مي باشد . در آن حوضچه هايي قرار دارد كه ديواره هاي آن يك پارچه از مواد آهكي و بلورهاي منشوري استالاكتيتي پوشيده شده است . مدخل آن با دو دريچه دايره شكل است كه ستوني به محيط يك متر ، ديواره وسطي اين دو دريچه را تشكيل مي دهد.

غار ميلانون ( گلوچه بالا )
غار مزبور داراي دو دهانه مي باشد يكي مايل است كه راه عبور و رسيدن به انتهاي آن است و ديگر عمداي است كه در حدود 3 متر بالاتر از دهانه اولي قرار دارد.

غار طاق رچه
اين غار از غار آسيلي به انجدان نزديك تر است . دو درخت بزرگ مقابل دهانه آن روييده و منظره زيبايي به غار داده است . طول غار 22 متر عرض ميانه آن 7 متر ، عرض انتهاي آن 11 متر و ارتفاع غار 3 متر مي باشد . دهانه غار رو به جنوب مي باشد.

غار گيوه كش
گيوه كش غار كوچكي است . طول غار 9 متر و عرض آن 6 متر و ارتفاع آن 5/1 متر است . عرض دهانه نيز 4 متر است كه در قسمت شرق انجدان قرار دارد.

غار شغال دره
غار شغال دره 11 متر طول ، 2 متر عرض و 3/1 متر ارتفاع دارد و در دامنه كوه كلوپ جهنم قرار دارد. بنابر اظهار اهالي روي اين كوه در فصل زمستان برف باقي نمي ماند كه بدان لقب جهنم داده اند.

غار هين هو
از غارهاي رشته كوه سفيد خاني است . مدخل غار بسيار باز و ارتفاع آن زياد است اما عمق كمي دارد.

غار علي خورنده ـ غار دربر
اين غار در نزديكي تفرش و در كوههاي درهم پيچيده و زيباي آن منطقه قرار دارد.

غار نخجير
در فاصله 8 كيلومتري شمال دليجان و در منطقه اي به نام چال نخجير قرار دارد . درون غار عموماً كريستاليزه بوده و از سنگ هاي تزئيني و زيبا تشكيل شده است . كف و ديوارهاي غار پوشيده از اسفنجهاي بلورين است كه از اين جهت يكي از غارهاي زيباي كشوري است. طي سال هاي اخير با سرمايه گذاري هاي انجام شده در اين غار و توسعه بستر هاي بسيار بزرگ و قديمي درون آن كه قدمتي بيش از ده هزار سال دارد ، راه هاي مناسب و قابل عبور و مرور براي گردشگران ايجاد شده تا يكي از زيباترين جلوه هاي طبيعت را براي عموم به نمايش درآيد.

غار كهك ـ غار سرجوان
اين غار ها در دليجان واقع هستند و غار سرجوان جنبه زيارتگاهي دارد.

غار شاه بلبل
اين غار در كوه هاي شرقي شهرستان محلات ( بين خورهه و دليجان ) واقع شده است . اين غار داراي چشمه اي كم آب است و از نظر مذهبي براي اهالي منطقه غاري مقدس است.

غار كوه ساوه ( شاه پسند )
اين غار در شمال غربي شهرستان ساوه و بالاتر از مقبره اشموئيل پيغمبر واقع است.

غار سوراخ گاو
در شمال غربي روستاي خورهه واقع است

غار يكه چاه
در جنوب شرقي محلات واقع است

غار گدار چشمه
در كوه ارده و در جنوب نيمور محلات قرار دارد.

غار سرچشمه
در شمال محلات و در كوه سرچشمه واقع است.

غار كشه ريز
در شمال غرب شهرستان محلات و در كوه فيروز كوه واقع است.

استان مرکزي در روزگار هخامنشيان بخشي از ايالت مادها و قسمتهايي از جنوب آن بخشي از سرزمين اليمائيس بشمار ميرفته است. اين استان در شمار کوست خوربران يعني جايي که خورشيد از آنجا مي رود شامل عراق، کرمانشاهان، کردستان، همدان و ديگر ولايات ايرانشهر بوده است. در تقسيمات کشوري روزگار مغول ها، اين ناحيه عراق عجم ناميده مي‌شد و در قرن هفتم هجري قمري اين منطقه کوهستان يا قهستان (جبال) عراق معروف بوده است. در دوران اوليه شکل گيري شهر هاي استان ، کليه شهر ها بصورت واسط و رابط ميان سه شهر بزرگ همدان، اصفهان و ري عمل مي کرده اند.

استان مرکزي به لحاظ فرهنگي و مذهبي يکي از مراکز اصلي تربيت و پرورش انديشمندان، شعرا، عرفا، سياستمداران و بزرگان محسوب مي شود. از مشاهير و علماي بزرگ ديني، ادبي و فرهنگي اين سرزمين مي توان به حضرت امام خميني (ره)، فخرالدين عراقي، ميزرا ابوالقاسم قائم مقام، ميرزا حسن آشتياني، عباس اقبال آشتياني، ميرزا تقي خان امير کبير، قائم مقام فراهاني، پروفسور حسابي، حضرت آيت ا.. اراکي، ملا احمد نراقي و ملا مهدي نراقي و بسياري از علماي طراز اول ديگر اشاره کرد.

احداث این استان به طور رسمی و با مرکزیت شهرستان اراک فعلی به دوره قاجار و سلطنت فتحعلی‌شاه می‌رسد. در اوايل سلطنت قاجار در بلوک عراق قسمت زيادی از محدوده استان مركزی به علت وسعت زياد و جمعيت فراوان همواره نا امن بود. در زمان فتحعلی‌شاه قشونی به نام عراق تشكيل شد و «يوسف‌خان گرجی» از فتحعلی‌شاه تقاضا كرد تا برای اين قشون يک قلعه نظامی احداث كند. اين قلعه «سلطان‌آباد» خوانده شد و بنای اوليه شهر در سال (1231 ش) به پايان رسيد. شهرستان اراک بعنوان مرکز استان قبل از سال 1317 خورشيدي به نام عراق و پيش از آن به اسم سلطان‌آباد و در بدو امر عنوان قلعه سلطان‌آباد را داشته است.

استان مركزي به مركزيت شهر اراك؛ تقريبا در مركز ايران بين مدارهای 33 درجه و 30 دقيقه تا 35 درجه و 35 دقيقه‌ي پهناي شمالي و 48 درجه و 57 دقيقه تا 51 درجه ي درازاي خاوري از نصف النهار گرينويچ قرار دارد. اين استان از شمال به استان هاي تهران و قزوين، از باختر به استان همدان، از جنوب به استان هاي لرستان و اصفهان و از خاور به استان هاي تهران، قم و اصفهان محدود است. در قسمت هاي مختلف استان مركزي آب و هواهاي متنوع نيمه بياباني، معتدل كوهستاني و سرد كوهستاني وجود دارد. اين استان با مساحتي معادل4.۲۹کيلومتر مربع حدود ۱،۸۲ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده و از لحاظ ويژگي هاي توپوگرافي 91/33 درصد مساحت آن را کوه ها، 93/14 درصد مساحت آن را تپه ها و 76/13 درصد را فلات و مابقي را دشت‌ها تشکيل مي دهند.

اين استان از آب و هواي بياباني، معتدل کوهستاني و سرد کوهستاني برخوردار است. تنوع اقليمي و آب و هوايي استان ناشي از نوسانات ارتفاعي آن است بطوريکه اختلاف ارتفاع بين پست ترين نقطه دشت ساوه (950 متر از سطح دريا) و بلند ترين نقطه قله شهباز (3388 متر از سطح دريا) حدود 2400 متر است. بنابراين اختلاف سطح موجود سبب تنوع در آب و هواي استان گرديده است. ميزان رطوبت هوا در شهرستان هاي استان يکسان نيست. در مناطق کوهستاني، ريزش هاي جوي اغلب بصورت برف و در کم ارتفاع بيشتر بصورت باران است. ميانگين بارش ساليانه از 170 ميليمتر در دشت ساوه و برخي از نواحي جنوب شرقي استان تا 450 ميليمتر در ارتفاعات بالاي 2000 متر متغير است. ميانگين سالانه دما نيز از 18 درجه سانتيگراد در دشت ساوه تا 4 درجه سانتيگراد در ارتفاعات تفاوت نشان ميدهد. سردترين مناطق اين استان، شهرستان هاي سربند، شازند و اراک هستند که متوسط روز هاي يخبندان در زمستان از 65 روز تا 120 روز مي باشد.